Η διάγνωση της διαταραχής των εμβοών, της ακοής, και του ιλίγγου απαιτεί έμπειρο εξεταστή με βαθιά γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας αλλά και πολύπλοκο εξοπλισμό που διαθέτουν οι εξειδικευμένοι στην Νευροωτολογία και τον ίλιγγο ΩΡΛ ιατροί. Ο γιατρός εξειδικεύτηκε στην Νευροωτολογία - Ακουολογία στο ειδικό ερευνητικό εργαστήριο ΝΕΥΡΟΩΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΚΟΗΣ και ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ της ΩΡΛ κλινικής του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ στο ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Νοσοκομείο υπό την καθοδήγηση των καθηγητών Ε. ΦΕΡΕΚΥΔΗ, Κ. ΠΑΠΑΦΡΑΓΚΟΥ και Σ. ΚΟΡΡΕ.

Το εργαστήριο του ιατρείου μας διαθέτει όλον αυτόν τον σύγχρονο εξοπλισμό, και εξειδικεύεται στην εκτέλεση ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων που αφορούν την ακουστική λειτουργία, τις εμβοές και την λειτουργία της ισορροπίας.

Ο γιατρός είναι μέλος.

•Της Πανελλήνιας Ιατρικής Ακουολογικής Νευροωτολογικής Εταιρείας.

Εμβοές, τι κάνουμε σήμερα

Οι εμβοές δεν είναι ασθένεια, αλλά σύμπτωμα, γι αυτό θα πρέπει να αναζητείται η αιτία τους, η οποία σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι επικίνδυνη. Πολύ συχνά οι εμβοές συνυπάρχουν με διαταραχές της ακοής και της ισορροπίας. Η εκτίμηση ξεκινά με λεπτομερές ιστορικό και επί πλέον ερωτηματολόγιο, που θα ποσοτικοποιήσει το πρόβλημα, εντοπίζοντας τις λειτουργικές, τις κοινωνικές, και συναισθηματικές επιπτώσεις του, και συνεχίζεται με εξετάσεις κλινικές, ακουολογικές, νευροωτολογικές, αιματολογικές και ενίοτε απεικονιστικές.

Στο Κέντρο μας γίνεται ποσοτική μέτρηση των εμβοών, όσον αφορά τη συχνότητα και την έντασή τους, ώστε να εφαρμοστεί η ανάλογη θεραπεία.

Στις εμβοές η θετική στάση και συμπαράσταση του θεράποντος γιατρού είναι ζωτικής σημασίας. Τα αρνητικά σχόλια, όπως «Δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να γίνει και πρέπει να μάθετε να ζείτε με τις εμβοές», δεν έχουν καμία απολύτως θέση σήμερα, αντενδείκνυνται και καταδικάζονται. Αυτή η απαράδεκτη έκφραση από το γιατρό έχει συχνά μία απίστευτα αρνητική επίπτωση στους ταλαιπωρημένους αυτούς ασθενείς, και μπορεί να επιφέρει περαιτέρω απογοήτευση, κατάθλιψη, απελπισία, και επιδείνωση των εμβοών.

Η διάγνωση των εμβοών, απαιτεί έλεγχο της ακοής, αλλά και της ισορροπίας, λόγω της έδρασης και των δύο λειτουργιών στο ίδιο όργανο, το αυτί, και προϋποθέτει έμπειρο εξεταστή με βαθιά γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας αλλά και πολύπλοκο εξοπλισμό που διαθέτουν οι εξειδικευμένοι στην Νευροωτολογία - Ακουολογία, ΩΡΛ ιατροί. Το εργαστήριο του ιατρείου μας διαθέτει όλον αυτόν τον σύγχρονο εξοπλισμό, και εξειδικεύεται στην εκτέλεση ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων που αφορούν την ακουστική λειτουργία, τις εμβοές και την λειτουργία της ισορροπίας. Η εκτίμηση ξεκινά με λεπτομερές ιστορικό και συμπλήρωση ερωτηματολογίου και συνεχίζεται με εξετάσεις κλινικές, ακουολογικές, νευροωτολογικές, αιματολογικές και ενίοτε απεικονιστικές.

Οι εμβοές είναι ψευδής αντίληψη ήχου στο κεφάλι ή στα αυτιά, είτε αντικειμενικά είτε υποκειμενικά. Ο ήχος μπορεί να είναι μονόπλευρος ή αμφοτερόπλευρος και περιγράφεται συχνά ως κουδούνισμα, βουητό ή σφύριγμα. Οι αντικειμενικές εμβοές είναι ήχοι που παράγονται στον ασθενή, από πηγές όπως η ροή του αίματος στα αγγεία και η κίνηση των μυών. Οι αγγειακές εμβοές έχουν συχνά σφύζοντα χαρακτήρα και μπορεί να προκαλούνται από διάφορες παθολογικές καταστάσεις των αγγείων, όπως τα αγγειακά φυσήματα, ο καρωτιδικός διαχωρισμός, τα συρίγγια σκληράς του καρωτιδικού κόλπου, οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες της σκληράς μήνιγγας και τα φλεβικά φυσήματα. Το σύνδρομο εγκεφαλικού ψευδοόγκου ή ιδιοπαθής ενδοκράνια υπέρταση αποτελούσε την πιο συχνή αιτία σφυζουσών εμβοών, σε μια σειρά ασθενών. Ο ρυθμικός ήχος που παράγει ο μυόκλονος της υπερώας και η επίδρασή του στην ευσταχιανή σάλπιγγα αποτελεί ένα παράδειγμα εμβοών που προκαλούνται από την κίνηση μυών. Απαιτείται κλινική υποψία και προσεκτική ακρόαση προκειμένου να διαπιστωθεί αυτό το είδος των εμβοών.

Οι υποκειμενικές εμβοές, η πιο συχνή μορφή εμβοών, είναι ήχος που γίνεται αντιληπτός μόνο από τον ασθενή. Όταν συνοδεύονται από απώλεια ακοής τίθεται υπόνοια βλάβης στα τριχωτά κύτταρα από έκθεση σε έντονους θορύβους ή ωτοτοξικούς παράγοντες. Οι εμβοές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των νευρωνικών κυκλωμάτων του εγκεφάλου που προσπαθούν να προσαρμοστούν στην απώλεια της αισθητικότητος των τριχωτών κυττάρων, με το δυνάμωμα της ευαισθησίας τους στον ήχο. Η σχετιζόμενη με το γήρας απώλεια ακοής υψηλών συχνοτήτων (πρεσβυακουσία), συνοδεύεται συχνά από εμβοές, όπως και η ωτοσκλήρυνση (η απώλεια ακοής από διαταραχές στα οστάρια του μέσου ωτός). Οι διαταραχές αυτές τείνουν να προκαλούν αμφοτερόπλευρα συμπτώματα και η κλινική εκτίμηση ξεκινά με ωτολογική εξέταση, και ακοολογικές δοκιμασίες.

Όταν υπάρχει σημαντική ασυμμετρία των ευρημάτων, ή μονόπλευρη βαρηκοία, σε συνδυασμό με την αναφορά του συμπτώματος μονόπλευρων εμβοών, θα πρέπει να εξεταστεί η περίπτωση του όγκου της γεφυροπαρεγκεφαλιδικής γωνίας όπως το ακουστικό νευρίνωμα.

Oι αντικειμενικές εμβoές πoυ oφείλoνται σε συγκεκριμένες παθήσεις αντιμετωπίζoνται με απόλυτη ή σχετική επιτυχία με τη χειρoυργική θεραπεία.

Oι υπoκειμενικές εμβoές, πoυ oφείλoνται σε γνωστές ή άγνωστες αιτίες, εξακoλoυθoύν να απoτελoύν διαγνωστικό και θεραπευτικό πρόβλημα για τoν κλινικό ωτoρινoλαρυγγoλόγo.

Τα τελευταία 20 χρόνια, παρά τo γεγoνός ότι έχει σημειωθεί μεγάλη πρόoδoς στην έρευνα της παθoφυσιoλoγίας των εμβoών, εν τoύτoις αγνooύμε την ακριβή φύση των μηχανισμών γένεσης των εμβoών. Η ανακάλυψη των μηχανισμών αυτών θα oδηγήσει στην απoτελεσματική αντιμετώπιση των εμβoών. Ελπιδoφόρα είναι τα μηνύματα από τις ιστoχημικές και φαρμακoλoγικές έρευνες πoυ επικεντρώνoνται στη δράση των νευρoδιαβιβαστών της φυγόκεντρης και κεντρoμόλoυ ακoυστικής oδoύ. Η θεραπεία των εμβoών θα περάσει από τη μέθoδo της επανεκπαίδευσης σε φαρμακoλoγικά σκευάσματα των νευρoδιαβιβαστών τoυ ακoυστικoύ συστήματoς.

Σύμφωνα με τo νευρoφυσιoλoγικό μoντέλo, oι εμβoές παραμένoυν και επιτείνoνται όταν υπάρχει αρνητική ιατρική ενημέρωση, η oπoία πρoκαλεί αρνητική ψυχoλoγική αντίδραση, φόβo ή ανησυχία, πoυ oδηγεί σε αγχώδη νεύρωση, μελαγχoλία, κατάθλιψη. Πρέπει να απoφεύγεται η αρνητική ιατρική συμβoυλή στoν άρρωστo όπως «δεν υπάρχει θεραπεία», «θα ζεις με τα βoυητά σoυ», «να απoφεύγεις κάθε θόρυβo».

O ασθενής πρέπει να καθoδηγείται ώστε να εκτίθεται σε χαμηλής έντασης θόρυβo στo σπίτι ή στην εργασία τoυ ή στην αναψυχή, με ειδικές δισκέτες για στερεoφωνικά μέσα ή με ειδικές συσκευές θoρύβoυ πoυ κυκλoφoρoύν στo εμπόριo, είτε απλές για άτoμα πoυ πάσχoυν μόνo από εμβoές ή και υπερακoυσία ή σε συνδυασμό με ακoυστικό βαρηκoΐας για άτoμα πoυ πάσχoυν από εμβoές και βαρηκoΐα.

Η αντιμετώπιση τoυ ασθενoύς πρέπει να είναι εξατoμικευμένη και ανάλoγη με την πρoσωπικότητα, τo επάγγελμα, τoν τρόπo ζωής και τα ιδιαίτερα ψυχoσωματικά και ψυχoλoγικά πρoβλήματά τoυ.

Μελέτες έχουν δείξει ότι, ακόμη και χωρίς καμία «θεραπεία», οι εμβοές εξαφανίζονται ή τουλάχιστον μειώνονται στην πλειονότητα των περιπτώσεων, γιατί ο εγκέφαλος χάνει το ενδιαφέρον του και σταματά το σήμα. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται «εξοικείωση» και μπορεί να πάρει αρκετούς μήνες ή και χρόνια.

Ταξινόμηση των εμβοών

Οι εμβοές είναι ήχοι που ακούγονται στο ένα αυτί, ή και στα δύο, ή στο κεφάλι (βουητά στο κεφάλι) ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κανένας εξωτερικός ήχος.

Οι εμβοές ακούγονται σαν κουδούνισμα στα αυτιά, σφύριγμα στα αυτιά, φύσημα στα αυτιά, βούισμα στα αυτιά, βόμβος στα αυτιά, αλλά επίσης μπορεί να πιστεύετε ότι ακούτε τζιτζίκια στα αυτιά, αέρα να φυσάει, τρεχούμενο νερό στα αυτιά, το εσωτερικό του κοχυλιού, ένα κλίκ, ή μουσικές νότες. Οι εμβοές (βούιζμα στα αυτιά) μπορεί να είναι υψίσυχνες (πρίμα), ή χαμηλών συχνοτήτων (μπάσα), μπορεί να είναι συνεχόμενες όλη την ώρα, ή μπορεί να έρχονται και να φεύγουν (παροδικές), επίσης ήπιες και να μήν σας ενοχλούν, ή δυνατές και να σας επηρεάζουν σοβαρά στίς καθημερινές δραστηριότητες προκαλώντας άγχος και αυπνία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ήχος μπορεί να είναι τόσο δυνατός που μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να συγκεντρωθείτε ή να ακούσετε τους πραγματικούς ήχους.

Σε ορισμένους ασθενείς, οι εμβοές μπορεί να σχετίζονται με υπερακουσία (μειωμένη ανοχή σε ήχους), η οποία να είναι επίσης ένα πολύ ενοχλητικό σύμπτωμα.

Φυσιολογικά δεν ακούμε τους ήχους που παράγει το σώμα μας. Αυτό συμβαίνει διότι ο θόρυβος του περιβάλλοντος, είναι αρκετός για να τους καλύψει. Όμως σε ένα πολύ ήσυχο χώρο είναι δυνατόν να ακούσουμε ένα βόμβο ή το σφυγμό μας.

Σε μια ήπια μορφή, οι εμβοές είναι εξαιρετικά συχνές. Σχεδόν ο καθένας είχε περιστασιακό κουδούνισμα στα αυτιά, είτε χωρίς καμία σαφή αιτία ενεργοποίησης ή μετά από έκθεση σε δυνατούς ήχους. Περίπου το 10% έχουν εμπειρία εμβοών. Περίπου 5% του ενήλικου πληθυσμού έχουν εμπειρία επίμονων ή ενοχλητικών εμβοών.

Περιστασιακά, μερικοί άνθρωποι έχουν εμβοές, που παίρνουν τη μορφή αναγνωρίσιμου μουσικού ήχου ή ακόμα και πλήρους μελωδίας. Αυτό αναφέρεται ως εμβοές μουσικών ή ακουστικών εικόνων. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν απώλεια ακοής, και αρκετά συχνά επίσης, αυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα ισχυρό μουσικό ενδιαφέρον. Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο εμφανίζεται αυτή η μορφή εμβοών είναι άγνωστος, αλλά πιθανώς συμβαίνει στα τμήματα της ακουστικής μνήμης του εγκεφάλου. Δυστυχώς, αυτή η μορφή εμβοών εκλαμβάνεται αρχικά λάθος ως ψυχική ασθένεια. Ωστόσο, εφόσον έχουν αναγνωριστεί ως εμβοές και όχι ως μια ψυχιατρική πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστούν με τον ίδιο τρόπο όπως και οι άλλες μορφές εμβοών. Τα κατάλληλα βοηθήματα ακοής είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε αυτές τις εμβοές.

Οι εμβοές δεν είναι οι ίδιες από μόνες τους αρρώστια, αλλά αποτελούν σύμπτωμα διαφόρων ασθενειών, κυρίως των αυτιών.

Οι εμβοές ταξινομούνται σε ΙΙΙ βαθμούς:

Βαθμού Ι: Διαλείπουσες – αισθητές αποκλειστικά σε ήσυχο περιβάλλον.

Βαθμού ΙΙ: Συνεχείς εμβοές, αλλά μπορεί να υποχωρούν κατά τη διάρκεια κάποιας ενασχόλησης του ασθενούς ή όταν υπάρχει θόρυβος του περιβάλλοντος, που τις καλύπτει.

Βαθμού ΙΙΙ: Συνεχείς εμβοές, βασανιστικές, που δεν αντιμετωπίζονται, ξυπνούν τον ασθενή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συχνά συνυπάρχει υπερακουσία.

Υπάρχουν δύο είδη των εμβοών.

• Υποκειμενικές εμβοές, είναι το βουητό στα αυτιά που μόνο εσείς μπορείτε να ακούσετε. Αυτός είναι ο πιο κοινός τύπος των εμβοών. Μπορεί να προκληθεί από προβλήματα στο εξωτερικό, μεσαίο ή εσωτερικό αυτί. Επίσης μπορεί να προκληθεί από προβλήματα με το νεύρο της ακοής (ακουστικό) ή το μέρος του εγκεφάλου σας που ερμηνεύει τα νευρικά σήματα ως ήχο.

• Αντικειμενικές εμβοές, είναι το βούισμα στα αυτιά που μπορεί να ακούσει και ο γιατρός σας κατά την εξέταση. Αυτό ειναι σπάνιο είδος εμβοών που μπορεί να προκαλείται, από ένα πρόβλημα των αιμοφόρων αγγείων, πίεση απο όγκους, ή μυϊκές συσπάσεις. Οι αντικειμενικές εμβοές είναι συνήθως σφύζουσες ή περιοδικά επαναλαμβανόμενες, δηλαδή ή ακούγονται ταυτόχρονα με το σφυγμό της καρδιάς (π.χ.αρτηριοφλεβώδης δυσπλασία του μέσου ωτός), ή εμφανίζονται με διαφορετική περιοδικότητα από τους ήχους της καρδιάς και οφείλονται σε μυϊκή δραστηριότητα (μυοκλωνικές συσπάσεις) των μυών του μέσου ωτός ή της υπερώας.

Οι εμβοές μπορεί να ταξινομηθούν από ήπιας έως και σοβαρής μορφής.

Οι ήπιας μορφής είναι μερικές φορές αντιληπτές από τον ασθενή περιστασιακά ή μόνο όταν βρίσκεται σε ήσυχο περιβάλλον και συνήθως δεν δημιουργούν ιδιαίτερο πρόβλημα.

Οι σοβαρής μορφής αποτελούν ένα πολύ ενοχλητικό σύμπτωμα, το οποίο συχνά επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Παθογέννεση των εμβοών

Ενώ ένας μεγάλος αριθμός ασθενειών παρουσιάζουν σαν σύμπτωμα τις εμβοές (φύσιγμα στα αυτιά), σε πολλές περιπτώσεις, η ακριβής αιτία γέννεσής τους δεν είναι ποτέ δυνατόν να βρεθεί.

Παρά την κλασσική θεωρία ότι ο κοχλίας (εσωτερικό αυτί) αποτελεί το σημείο γέννεσης των εμβοών, πρόσφατες μελέτες έχουν αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία ότι οι περισσότεροι τύποι εμβοών σοβαρής μορφής οφείλονται σε διαταραχές της ακουστικής οδού και του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Μια συχνή αιτία είναι η βλάβη των τριχωτών κυττάρων στο εσωτερικό αυτί.

Για την παραγωγή της ακοής, μικροσκοπικές λεπτές τρίχες (κροσσοί) στο εσωτερικό αυτί σας, τίθενται σε κίνηση με την πίεση των ηχητικών κυμάτων. Αυτό ενεργοποιεί τα τριχωτά κύτταρα του αυτιού να απελευθερώσουν ένα ηλεκτρικό σήμα, μέσω ενός νεύρου από το αυτί σας (του ακουστικού νεύρου), προς τον εγκέφαλό. Ο εγκέφαλός σας ερμηνεύει αυτά τα σήματα ως ήχο. Αν οι τρίχες μέσα στο εσωτερικό αυτί λυγίσουν ή σπάσουν, μπορεί να "διαρρεύσουν" τυχαία ηλεκτρικά ερεθίσματα σαν παράσιτα προς τον εγκέφαλο, προκαλώντας εμβοές.

Υπάρχει ένα μικρό χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της ανίχνευσης του ήχου από τον κοχλία και της αντίληψης του ήχου από τον ακουστικό φλοιό του εγκεφάλου. Παρόλα αυτά, σε αυτό το χρονικό διάστημα συμβαίνουν πολλά είδη συνδέσεων και αλληλεπιδράσεων μεταξύ της ακουστικής οδού και άλλων τμημάτων του εγκεφάλου, οι οποίες δεν μας είναι πλήρως γνωστές. Ακόμη λιγότερο κατανοητός είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτές λειτουργούν.

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει για το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση του ήχου όταν δεν υπάρχει κανένας ήχος. Μερικοί πιστεύουν ότι οι εμβοές είναι παρόμοιες με το σύνδρομο του χρόνιου πόνου, στο οποίο ο πόνος επιμένει ακόμα και μετά την επούλωση μιάς πληγής ή ενός κατάγματος οστού. Πράγματι οι εμβοές μπορεί να είναι έντονες σε άτομα με απώλεια ακοής, ακόμα και σε άτομα των οποίων το ακουστικό νεύρο έχει πλήρως κοπεί, θα μπορούσε να είναι μνήμη υπολειπόμενου ήχου. Αυτή η κατάσταση είναι ανάλογη με το μέλος φάντασμα μετά από ακρωτηριασμό των άκρων. Η απώλεια της ακοής είναι ο «ακρωτηριασμός» και εμβοές είναι το φάντασμα.

Οι εμβοές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα των νευρωνικών κυκλωμάτων του εγκεφάλου που προσπαθούν να προσαρμοστούν στην απώλεια της αισθητικότητας των τριχωτών κυττάρων, με το δυνάμωμα της ευαισθησία τους στον ήχο.

Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι με εμβοές είναι υπερευαίσθητοι στον δυνατό θόρυβο.

Οι εμβοές είναι αλλαγές της ηλεκτρικής δραστηριότητας που συμβαίνουν για οποιονδήποτε λόγο στην ακουστικό ουδό και γίνονται αντιληπτές από τον εγκέφαλο ως ήχος, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιος καινούργιος ήχος στο περιβάλλον. Ο ακουστικός φλοιός «δεν αναγνωρίζει» ότι αυτή η δραστηριότητα δεν είναι εξωτερική. Απλά, την επεξεργάζεται ως ήχο. Παρομοίως, το εγκεφαλικό στέλεχος δε γνωρίζει ότι αυτή η νέα ηλεκτρική δραστηριότητα δεν είναι μια απειλή, και έτσι αντιδρά σαν να ήταν μια τέτοια απειλή.

Τα νευρoφυσιoλoγικά και ψυχoλoγικά δεδoμένα υπoστηρίζoυν ότι τo σύστημα της ακoής έχει δευτερεύoντα ρόλo, ενώ άλλα συστήματα τoυ εγκεφάλoυ έχoυν πρωτεύoντα ρόλo στην κλινική εκδήλωση των εμβoών. Εξάλλoυ έχει απoδειχθεί ότι η αντίληψη των εμβoών δεν απoτελεί παθoλoγικό φαινόμενo, δεδoμένoυ ότι σχεδόν όλoι oι άνθρωπoι πoυ δεν έχoυν εμβoές, εάν απoμoνωθoύν για λίγα λεπτά σε έναν ανηχoϊκό θάλαμo και μετά επανέλθoυν σε έναν επαρκώς ήσυχo χώρo, απoκτoύν εμβoές (Heller and Bergman 1953). Υπάρχoυν άτoμα πoυ δεν ενoχλoύνται από τις εμβoές τoυς, άλλα άτoμα ενoχλoύνται λιγότερo ή περισσότερo και άλλα άτoμα υπoφέρoυν σoβαρά από τις εμβoές ή και την υπερακoυσία.

Σύμφωνα με τo νευρoφυσιoλoγικό μoντέλo των εμβoών υπoστηρίζεται ότι τo φαινόμενo των εμβoών oφείλεται τόσo σε παθoλoγικές μεταβoλές της κoχλιακής λειτoυργίας, όσo και ιδιαίτερα σε παθoλoγικές μεταβoλές της κεντρικής μεταβίβασης τoυ σχετικoύ με τις εμβoές σήματoς.

Ένας τρόπος για να ερμηνευθούν οι εμβοές είναι πως από τα τριχωτά κύτταρα στον κοχλία και προς τα μέσα, στο σύστημα της ακοής, υπάρχει ένα ηλεκτρικό δίκτυο με ασφάλειες, κι όπως κάθε ηλεκτρικό δίκτυο, παράγει και αυτό μόνιμα στο υπόβαθρο έναν «ηλεκτρικό θόρυβο».

Όταν η ακοή μας είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, ο εγκέφαλος θέτει ένα επίπεδο ουδού ώστε να μην ακούμε τον εν λόγω θόρυβο. Όταν προκύπτει πτώση της ακοής, ανεξάρτητα από την αιτιολογία της, η πτώση αυτή είναι αρκετή για να εμποδίσει τους φυσιολογικούς εξωτερικούς ήχους να φτάσουν στον εγκέφαλο. Η «σιγή» σε μια κλίμακα συχνοτήτων που αναγνωρίζεται ως βαρηκοΐα, πιστοποιείται από τον εγκέφαλο. Ο κόσμος μας όμως δεν είναι σιωπηλός (μπορεί να γίνει ήσυχος, αλλά η σιωπή είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί) και η απουσία του ήχου σημαίνει ότι το πρώτο προειδοποιητικό σύστημά μας αδυνατεί να καταγράψει αλλαγές. Γι’ αυτό, ο εγκέφαλος αντιδρά ρίχνοντας τον ουδό για «να ακούει» καλύτερα και έτσι φτάνει στα επίπεδα των εσωτερικών ήχων και έτσι το άτομο ακούει και τις λειτουργίες του δικού του αυτιού.

Πιθανοί μηχανισμοί που διέπουν τη γέννεση των εμβοών

Από τη Βρετανική ένωση εμβοών

• μηχανικές επιδράσεις στο μέσο αυτί

• αυθόρμητες ωτοακουστικές εκπομπές από τον κοχλία

• απώλεια των τριχωτών κοχλιακών κυττάρων (επιλεκτική απώλεια στην περίπτωση των εμβοών χωρίς απώλεια ακοής)

• μεταβλητή αυτόματη δραστηριότητα στο ακουστικό νεύρο.

• αυξημένη αυτόματη δραστηριότητα σε πιο κεντρικές δομές, όπως ο ραχιαίος κοχλιακός πυρήνας, τα κάτω διδύμια και ο ακουστικός φλοιός.

• αναδιοργάνωση των κεντρικών οδών όπως στο φλοιό, το θάλαμο και κάτω διδύμια.

• ακατάλληλη ανάδραση αναπλήρωσης σε φθίνοντα ακουστικά μονοπάτια

Οι εμβοές ώτων (ήχοι στα αυτιά), μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα, σε χρόνια προβλήματα υγείας, και τραυματισμούς ή νοσήματα που επηρεάζουν το ακουστικό νεύρο ή το ακουστικό κέντρο στον εγκέφαλο.

Σχεδόν οποιοδήποτε πρόβλημα στο αυτί μπορεί να παρουσιάσει εμβοές. Μολύνσεις των αυτιών, ξένα σώματα ή κερί στο αυτί, ακουστικός τραυματισμός από δυνατούς θορύβους, νευροαισθητήρια απώλεια ακοής και νόσος του Meniere, αλκοόλ, καφεΐνη, αντιβιοτικά, ασπιρίνη ή άλλα φάρμακα μπορεί επίσης να προκαλέσουν βουητό στο αυτί, όπως επίσης και η αγγειοσυσπαστική επίδραση της Νικοτίνης (βαρύ Κάπνισμα).

Περιστασιακά το βούισμα αυτιών, είναι ένα σημάδι της υψηλής αρτηριακής πίεσης, μια αλλεργία, υποθυρεοειδισμός, ορμονικών αλλαγών στις γυναίκες, ή αναιμία. Σπάνια, οι εμβοές είναι ένα σημάδι ενός σοβαρού προβλήματος, όπως ένας όγκος ή ανεύρυσμα.

Ο Henry et al (2005) ανέφεραν ότι ο θόρυβος ήταν ένα παράγοντας για το 22% των περιπτώσεων, ακολουθούμενος από τραυματισμούς στο κεφάλι και τον αυχένα (17%), λοιμώξεις και ασθένειες του λαιμού (10%), και τα φάρμακα ή άλλες ιατρικές παθήσεις (13%). Στο υπόλοιπο των ασθενών τους δεν μπόρεσαν να εντοπιστούν οι παράγοντες.

Παθογεννετικός μηχανισμός των εμβοών

Το εσωτερικό αυτί (έσω ους) περιέχει ειδικής σύστασης υγρό και εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα, αιματώνεται δε από πολύ μικρά αιμοφόρα αγγεία. Σε αυτό ο κυματισμός των υγρών που προκαλείται από τους ήχους μετασχηματίζεται σε νευρικό ερέθισμα.

Η λειτουργία του ακουστικού νεύρου είναι να μεταβιβάζει τον ήχο, άρα όταν ερεθίζεται από οποιοδήποτε άλλο λόγο αντιδρά παράγοντας έναν εσωτερικό ήχο, τις εμβοές. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται και σε άλλα αισθητήρια νεύρα και αισθητήρια όργανα.

Το νευρικό ερέθισμα από το εσωτερικό αυτί μεταφέρεται προς τον εγκέφαλο με το ακουστικό νεύρο και την ακουστική οδό. Η ακουστική οδός περικλείεται σε ένα οστέινο περίβλημα μαζί με το νεύρο της ισορροπίας και το προσωπικό νεύρο που κινεί τους μύες του προσώπου. Οι νευρικές αυτές οδοί εξαρτώνται από τα πολύ μικρά αιμοφόρα αγγεία για την τροφικότητα και την καλή τους λειτουργία σε όλη την πορεία τους έως τον εγκέφαλο.

Απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου, όπως για παράδειγμα από ξένο σώμα μπορεί να προκαλέσει πίεση που μεταδίδεται μέσω του έξω ωτός στο μέσο και το έσω ους, καθώς και το ακουστικό νεύρο που ερμηνεύεται σαν εσωτερικός θόρυβος, δηλαδή εμβοές

Η συγκέντρωση υγρού στο μέσο αυτί μπορεί να προκαλέσει την δημιουργία μικρών ουλών (ίνωσης) κατά την διάρκεια της σταδιακής απορρόφησης του από τον βλεννογόνο του μέσου ωτός. Η ίνωση τείνει να ερεθίζει τις αισθητήριες νευρικές οδούς και να προκαλεί την γένεση εσωτερικών θορύβων, δηλαδή εμβοών. Η ίνωση μπορεί επίσης να συμπιέσει το τοίχωμα αιμοφόρων αγγείων στο μέσο ους και να προκαλέσει μια μορφή εμβοών που ακούγεται σαν τον σφυγμό μας (σφύζουσες εμβοές). Επίσης μπορεί να επηρεάσει την περιοχή ειδικών μεμβρανών που καλύπτουν θυρίδες οι οποίες διαχωρίσουν τα διαμερίσματα του μέσου από το έσω ους.

Η μεταβολή της πίεσης των υγρών του έσω ωτός προκαλεί την γένεση εμβοών. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονή, αλλεργία ή διαταραχές της κυκλοφορίας, που προκαλούν μεταβολές στην ροή των υγρών και την διαπερατότητα μεμβρανών στο έσω ους.

Η νευρική ακουστική οδός αποτελείται από πολύ ευαίσθητα κύτταρα και δομές που μετασχηματίζουν το ηχητικό ερέθισμα σε νευρική διέγερση και την μεταβιβάζουν στον εγκέφαλο για την αναγνώριση των ήχων. Η παραμικρή διαταραχή στην λειτουργία των κυττάρων αυτών έχει σαν αποτέλεσμα την νευρική διέγερση και την παραγωγή εμβοών.

Αυτό μπορεί να συμβεί από ποικίλα αίτια, όπως έκθεση σε θόρυβο, τοπική φλεγμονή, αλλεργικό οίδημα, φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής για άλλο λόγο, συστηματικές διαταραχές, και αγγειακές διαταραχές ειδικά σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, στα οποία συνυπάρχουν αρτηριοσκληρωτικές αλλοιώσεις.

Μεταβολές της πίεσης του νεύρου προκαλούν διόγκωση του μέσα στο οστέινο κανάλι το οποίο το περιβάλλει. Η αύξηση της πίεσης του νεύρου μέσα στο οστέινο κανάλι το οποίο το περιβάλλει προκαλεί δυσλειτουργία στην μεταβίβαση του ερεθίσματος και γένεση εμβοών. Οι εμβοές δημιουργούνται γιατί το οστέινο κανάλι δεν μπορεί να διαταθεί από την πίεση και αυτό είναι δυνατό να προκαλέσει συμπτώματα όχι μόνο από το ακουστικό νεύρο, αλλά και από γειτονικά νεύρα όπως αυτό της ισορροπίας και αυτό που κινεί τους μύες του προσώπου. Σπασμός ή και απόφραξη μικρών αιμοφόρων αγγείων στην περιοχή του ακουστικού νεύρου προκαλεί επίσης διαταραχή της αιματικής κυκλοφορίας. Αιφνίδια έναρξη εμβοών είναι πιθανόν να εμφανίζεται και χωρίς απώλεια της ακοής. Ένας μικρός θρόμβος μπορεί να σχηματισθεί στον αυλό του αγγείου και να προκαλέσει συμπτώματα εμβοών ή απώλειας της ακοής. Αυτός όταν είναι μικρός σε μέγεθος, μπορεί σταδιακά να διαλυθεί χωρίς συνέπειες για την ακοή. Η δημιουργία θρόμβου εγκυμονεί κινδύνους να επανεμφανισθεί στο ίδιο ή το άλλο αυτί, με μεγαλύτερη επίπτωση στην ακοή έως και την πλήρη απώλεια της.

Θόρυβος στο κεφάλι και παρουσία εμβοών μπορεί να προκληθεί από παθήσεις στον εγκέφαλο από πίεση ή οίδημα των περίπλοκων νευρικών οδών μέσω των οποίων καταλήγει το ακουστικό ερέθισμα στον εγκέφαλο.