Εξετάσεις ιλίγγου

Η διάγνωση των διαταραχών της ισορροπίας, της ακοής, των εμβοών, και του ιλίγγου απαιτεί έμπειρο εξεταστή με βαθιά γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας αλλά και πολύπλοκο εξοπλισμό που διαθέτουν οι εξειδικευμένοι στην Νευροωτολογία και τον ίλιγγο ΩΡΛ ιατροί. Ο γιατρός εξειδικεύτηκε στην Νευροωτολογία - Ακουολογία στο ειδικό ερευνητικό εργαστήριο ΝΕΥΡΟΩΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΑΚΟΗΣ και ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ της ΩΡΛ κλινικής του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ στο ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Νοσοκομείο υπό την καθοδήγηση των καθηγητών Ε. ΦΕΡΕΚΥΔΗ, Κ. ΠΑΠΑΦΡΑΓΚΟΥ και Σ. ΚΟΡΡΕ.

Το εργαστήριο του ιατρείου μας διαθέτει όλον αυτόν τον σύγχρονο εξοπλισμό, και εξειδικεύεται στην εκτέλεση ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων που αφορούν την ακουστική λειτουργία, τις εμβοές και την λειτουργία της ισορροπίας.

Ο γιατρός είναι μέλος.

•Της Πανελλήνιας Ιατρικής Ακουολογικής Νευροωτολογικής Εταιρείας.

Ο ωτορινολαρυγγολόγος είναι ο ποιό ειδικός στην αντιμετώπιση των ιλίγγων

• Γιατί το όργανο της ισορροπίας ο λαβύρινθος, βρίσκεται στο αυτί.

• Γιατί οι συχνότερες παθήσεις που προκαλούν ίλιγγο είναι παθήσεις του λαβυρίνθου.

• Γιατί το ιατρικό εκπαιδευτικό σύστημα σε όλον τον δυτικό κόσμο, από παράδοση, εκπαιδεύει κυρίως τους ωτορινολαρυγγολόγους για την διάγνωση και αντιμετώπιση των ιλίγγων.

Ο ίλιγγος, οι εμβοές, και η βαρηκοΐα δεν είναι ασθένειες, αλλά συμπτώματα, γι αυτό θα πρέπει να αναζητείται η αιτία τους, η οποία σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι επικίνδυνη. Η εκτίμηση ξεκινά με λεπτομερές ιστορικό και επί πλέον ερωτηματολόγιο, που θα ποσοτικοποιήσει το πρόβλημα, εντοπίζοντας τις λειτουργικές, τις κοινωνικές, και συναισθηματικές επιπτώσεις του, και συνεχίζεται με εξετάσεις κλινικές, ακουολογικές, νευροωτολογικές, αιματολογικές και ενίοτε απεικονιστικές.

Οι πρώτης γραμμής διαγνωστικές εξετάσεις που χρειάζεται ο ασθενής με ίλιγγο δεν είναι τίποτε άλλο από την ωτορινολαρυγγολογική εξέταση και την εξειδικευμένη μελέτη του λαβυρίνθου και του κεντρικού αιθουσαίου συστήματος.

Στη διάγνωση του ιλίγγου συνήθως χάνεται χρόνος με εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες, καρδιογραφήματα κλπ, τα οποία δεν έχουν θέση στην πρώτη γραμμή της διαγνωστικής προσέγγισης. Αν ο ειδικός ωτορινολαρυγγολόγος - νευροωτολόγος αποφανθεί ότι δεν πρόκειται για αιθουσαία πάθηση, ή αν υπάρχουν άλλοι ιατρικοί λόγοι, τότε βεβαίως ο άρρωστος θα μελετηθεί και με αυτές και με άλλες ακόμη εξετάσεις.

Ο ίλιγγος θεωρείται επείγον πρόβλημα και δεν πρέπει να χάνεται χρόνος.

Ο ίλιγγος μπορεί να προκληθεί από διαταραχές του περιφερικού αιθουσαίου συστήματος ή του κεντρικού νευρικού συστήματος (ιδίως του στελέχους ή της παρεγκεφαλίδας).

Οι περιφερικές βλάβες είναι συνήθως αθώες και έχουν καλοήθη πορεία, ενώ οι κεντρικές βλάβες είναι δυνητικά απειλητικές για τη ζωή.

Το ιστορικό και ιδιαίτερα η χρονική σειρά εισβολής των συμπτωμάτων και το είδος του νυσταγμού αποτελούν τα πιο χρήσιμα στοιχεία για τον προσανατολισμό στη διάγνωση.

Η παρουσία νευρολογικών συμπτωμάτων και σημείων συνηγορεί υπέρ κεντρικής προέλευσης του ιλίγγου, ενώ η παρουσία διαταραχών ακοής, εμβοών ή ωταλγίας υποδεικνύει περιφερικού τύπου βλάβη.

Εντούτοις συμβαίνει μικρά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια να εκδηλώνονται με μεμονωμένο σύμπτωμα ιλίγγου. Επίσης σοβαρά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια του εγκεφαλικού στελέχους και της παρεγκεφαλίδας, απειλητικά για τη ζωή, μπορεί να έχουν και μάλιστα πρώιμα και προειδοποιητικά μόνο βαρηκοία, εμβοές, και ίλιγγο.

Η μαγνητική τομογραφία και η μαγνητική αγγειογραφία αποτελούν τις εξετάσεις επιλογής για την εκτίμηση ασθενών με υποψία κεντρικού τύπου βλάβης. Η αξονική τομογραφία παρουσιάζει μικρή ευαισθησία στη διερεύνηση του κεντρικού τύπου ιλίγγου, ιδιαίτερα στην ανίχνευση μικρών εγκεφαλικών επεισοδίων που εδράζονται εντός του οπισθίου βοθρίου της παρεγκεφαλίδας.

Ο ίλιγγος όπως προείπαμε δεν είναι ασθένεια αλλά σύμπτωμα, γι αυτό θα πρέπει να αναζητείται η αιτία του, η οποία σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρή και επικίνδυνη. Επειδή το σύστημα της ισορροπίας είναι ένα περίπλοκο σύστημα, δεν υπάρχει ένα μοναδικό τεστ για τη διάγνωση των διαταραχών της ισορροπίας. Αντίθετα, η εκτίμηση του συστήματος της ισορροπίας απαιτεί μια σειρά δοκιμασιών, που η κάθε μία ελέγχει μια συγκεκριμένη περιοχή και δομή, και πρέπει να γίνουν σχολαστικά και μεθοδικά για να αποκαλυφτεί οποιαδήποτε δυσλειτουργία, με σκοπό να βρεθεί η ακριβής αιτία της ζάλης και του ιλίγγου και να απαλλαχτεί ο ασθενής.

Από τον έλεγχο πρέπει να βρεθεί αν πάσχει πραγματικά το σύστημα της ισορροπίας, κεντρικά ή περιφερικά, ποιό ακριβώς τμήμα του (μάτια, αυτιά, παρεγκεφαλίδα, ιδιοδεκτικότητα), αριστερά ή δεξιά, και πόσο.

Ο ασθενής που βιώνει ίλιγγο ενδέχεται να παρουσιάζει οριζόντιες κινήσεις των οφθαλμών που καλούνται νυσταγμός. Εδώ η αργή φάση παίρνει το μάτι προς τα αριστερά (δεξιά στη εικόνα) μακριά από την προτιμώμενη θέση, ενώ η ταχεία φάση (ή σακκαδική) φέρνει το μάτι δεξιά πίσω στο οπτικό στόχο.

Η διάγνωση των διαταραχών της ισορροπίας και του ιλίγγου, απαιτεί και έλεγχο της ακοής, λόγω της έδρασης και των δύο λειτουργιών στο ίδιο όργανο, το αυτί, και προϋποθέτει έμπειρο εξεταστή με βαθιά γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας αλλά και πολύπλοκο εξοπλισμό που διαθέτουν οι εξειδικευμένοι στην Νευροωτολογία - Ακουολογία, ΩΡΛ ιατροί. Το εργαστήριο του ιατρείου μας διαθέτει όλον αυτόν τον σύγχρονο εξοπλισμό, και εξειδικεύεται στην εκτέλεση ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων που αφορούν την ακουστική λειτουργία, τις εμβοές και την λειτουργία της ισορροπίας. Η εκτίμηση ξεκινά με λεπτομερές ιστορικό και συμπλήρωση ερωτηματολογίου και συνεχίζεται με εξετάσεις κλινικές, ακουολογικές, νευροωτολογικές, αιματολογικές και ενίοτε απεικονιστικές.

Το προτεινόμενο βασικό νευροωτολογικό πρωτόκολλο είναι:

• Ιστορικό του ασθενούς ---> και συμπλήρωση ερωτηματολογίου

• Ωτομικροσκόπηση ---> και πλήρης ΩΡΛ εξέταση

• Ακουολογικός έλεγχος ---> Ακουομετρία, Τυμπανομετρία, ABR, OAEs

• Κλινικές εξετάσεις ---> DixHallpike, Romberg, Fukuda, head thrust test

• Εξέταση με γυαλιά Frenzl ---> Head-shake test, Hennebert

Το αιθουσο-οφθαλμικό αντανακλαστικό (VOR - Vestibulo-Ocular Reflex)

Το αιθουσο-οφθαλμικό αντανακλαστικό (VOR) είναι μια αντανακλαστική κίνηση των ματιών, η οποία εμφανίζεται συνήθως ως απάντηση στην κίνηση της κεφαλής. Το VOR επιτρέπει στους ανθρώπους να εστιάζουν σε στατικά αντικείμενα, ενώ το κεφάλι (και το σώμα) βρίσκεται σε κίνηση. Για παράδειγμα, εάν η κεφαλή στρέφεται προς τα αριστερά, αυτό το αντανακλαστικό προκαλεί τα μάτια για να μετακινηθείτε προς τα δεξιά (δηλαδή προς την αντίθετη κατεύθυνση της κίνησης της κεφαλής). Η αντίθετα κατευθυνόμενη κίνηση των οφθαλμών λαμβάνει χώρα με την ίδια ταχύτητα όπως η κίνηση της κεφαλής, και ως εκ τούτου δημιουργεί μία κίνηση του ματιού η οποία διατηρεί το βλέμμα στο ίδιο σημείο, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά από την κίνηση. Δυσλειτουργία του VOR έχει σαν αποτελέσματα τη χρόνια αστάθεια, το αίσθημα κίνησης, και τον αποπροσανατολισμό.

Ανωμαλίες του VOR μπορούν να καταδειχθούν από ασυνήθιστες μη φυσιολογικές κινήσεις των ματιών(νυσταγμό), με άμεση παρατήρηση και καλύτερα με γυαλιά Frenzl ή καταγραφή μέσω νυσταγμογραφήματος. Από αυτή τη μελέτη του VOR βγαίνουν πολύτιμα συμπεράσματα για την κατάσταση του συστήματος της ισορροπίας

Από το νυσταγμογράφημα θα βρεθεί αν πάσχει πραγματικά το αιθουσαίο σύστημα της ισορροπίας, κεντρικά ή περιφερικά, αριστερά ή δεξιά, και πόσο.

Αυτό το αποτέλεσμα θα συσχετιστεί με το ιστορικό, την κλινική εικόνα, τις άλλες δοκιμασίες που έγιναν και τις υπόλοιπες εξετάσεις, για να καταλήξουμε στη διάγνωση και την ακριβή αιτία, ώστε να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία.

Νυσταγμογράφημα

Ο έλεγχος της λειτουργίας του λαβυρίνθου γίνεται με το νυσταγμογράφημα, και τη βοήθεια κατά πρώτον των θερμικών εξετάσεων. Σε αυτή την εξέταση εισάγεται διαδοχικά κρύο και ζεστό νερό σε κάθε αφτί. Η διαφορά στη θερμοκρασία του νερού από τη φυσιολογική θερμοκρασία του σώματος είτε ενεργοποιεί (ζεστό) είτε αναστέλλει (κρύο) το όργανο της ισορροπίας σε κάθε αφτί εναλλακτικά. Αυτό προκαλεί μια αίσθηση ψευδούς κίνησης (ίλιγγος) και μια ρυθμική κίνηση των ματιών που ονομάζεται νυσταγμός και μπορεί να γίνει ορατός αν κάποιος παρακολουθήσει τα μάτια από κοντά ή και να καταγραφεί.

Δηλαδή στη διάρκεια αυτής της εξέτασης γίνεται διέγερση του λαβυρίνθου με ψυχρό - θερμό διακλυσμό και καταγράφονται οι νυσταγμικές κινήσεις. Με τον τρόπο αυτό, συγκρίνοντας τη λειτουργία των δύο λαβυρίνθων μπορούμε να συμπεράνουμε αν υπάρχει υπαισθησία.

Κατά τη διάρκεια του νυσταγμογραφήματος γίνονται επίσης, οι δοκιμές θέσεως, οι Dix-Hallpike ελιγμοί, και οι οπτοκινητικές δοκιμασίες με τις οποίες ελέγχονται οι σακκαδικές κινήσεις, η παρακολούθηση στόχου, και ο οπτοκινητικός νυσταγμός.

Οι οπτοκινητικές δοκιμασίες αυτές είναι παθολογικές σε προβλήματα κεντρικής αιτιολογίας.